Deze week is bekend geworden dat er voor moestuin De Vrolijke Pastinaak, een bewonersinitiatief in Kernhem, voorlopig geen plek meer is. De Vrolijke Pastinaak is in 2014 geopend door toenmalig wethouder Marije Eleveld van gemeente Ede. Al bijna 10 jaar werken Kernhemmers in de tuin en leveren ook groente aan de Voedselbank. Dat de moestuin op de huidige plek in Kernhem een tijdelijk karakter had was bekend. De moestuin zou worden verplaatst zodra de bouw ging beginnen. De nieuwe locatie voor De Vrolijke Pastinaak was ook al bekend en zou in de groene zone langs de A30 komen.
Halverwege 2022 werd geconstateerd dat er in Kernhem meer ruimte nodig was voor het afvoeren van water. Naast De Vrolijke Pastinaak werden ook andere initiatieven op de hoogte gebracht van dit probleem. Er is een onderzoek gestart naar wat nodig is om Kernhem droog te houden. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat er extra ruimte nodig is voor waterberging en dat er daarom geen plek meer is voor De Vrolijke Pastinaak. Onderdeel van dit probleem is dat veel bewoners van Kernhem tegels in de tuin hebben gelegd, waardoor het waterprobleem groter is geworden. Er is naar een alternatieve locatie gezocht voor De Vrolijke Pastinaak in de omgeving maar dat heeft helaas niet tot resultaat geleid. Ariejanne Timmersmans van de Vrolijke Pastinaak is teleurgesteld: “In de omgeving van Kernhem heeft de gemeente grond in eigendom, moeilijk hoeft het dus niet te zijn om een andere locatie te vinden voor De Vrolijke Pastinaak.”
Gemeente Ede heeft haar ambities beschreven in Ede kiest voor Food in 2012, en in diverse lopende programma’s en beleidsonderdelen van de gemeentelijke organisatie. Ook in de omgevingsvisie 2040 wordt gezond en lokaal voedsel als speerpunt benoemd. In het voorjaar 2023 zijn de leidende principes voor Voedsel Dichtbij vastgesteld (zie info onder dit artikel). Ariejanne Timmermans: “Hoe kan het dan toch zijn, dat een mooi, gedragen en inmiddels bijna 10 jaar durend succesvol bewonersinitiatief stopt omdat er geen grond beschikbaar komt. “
Tijdens de raadsvergadering van 5 oktober 2023 werd het Didam-arrest genoemd als belemmerende factor bij het vrijmaken van grond voor De Vrolijke Pastinaak. Het Didam-arrest is een uitspraak van de rechter, dat als er een stuk grond vrijkomt dat van de gemeente is en aangeboden wordt ter verkoop, verhuur of pacht, dit niet zomaar aan één partij mag worden toegekend. Ariejanne: “Het Didam-arrest had echter helemaal geen factor van belang hoeven zijn als de juiste mensen binnen de gemeente Ede bijtijds waren aangesloten. Zo zijn er tijdens het onderzoek geen alternatieve locaties in kaart gebracht en is ook niet met geïnteresseerde partijen het gesprek gestart over mogelijk oplossingen. Dit had misschien tot mooie samenwerkingen kunnen leiden. Een grote gemiste kans, waar de vele enthousiaste tuinders van de Vrolijke Pastinaak nu de dupe van worden. Wil de gemeente haar eigen ambities als Foodstad en de principes van Voedsel Dichtbij waarmaken dan is er echt werk aan de winkel!”
Inmiddels is dit niet het eerste initiatief en waarschijnlijk ook niet het laatste groene initiatief dat sneuvelt. Zo staan de volkstuinen aan de Dr Hartogweg onder druk door verkoop van de grond, is er een lange wachtlijst voor moestuinieren bij de VAT, is het initiatief van een Herenboerderij nog steeds niet van de grond gekomen doordat er geen plek gevonden kan worden, staan er veel mensen op de wachtlijst voor zelfoogsttuin De Wilde Peen die geen grond kan vinden om uit te breiden en is ook het initiatief ‘Commons Ede’ op zoek naar grond voor duurzame landbouw. Eetbaar Ede en de Voedselraad van Ede maken zich hierover grote zorgen. De leidende principes van Voedsel Dichtbij moeten steviger worden ingezet, waarbij er met veel urgentie door alle partijen binnen de gemeente aan wordt gewerkt dat deze initiatieven de ruimte krijgen. Neemt Ede zichzelf als Foodstad serieus of is het een papieren werkelijkheid?
Laten we de transitie naar een duurzame en gezonde Edese samenleving serieus nemen en zorgdragen dat initiatieven die hier sterk aan bijdragen goed kunnen landen binnen de gemeente Ede.
Samenvatting/korte toelichting Voedsel Dichtbij
Gemeente Ede heeft leidende principes geformuleerd om het verbouwen van voedsel in en rond de stad te bevorderen. Deze leidende principes zijn in voorjaar 2023 door de gemeenteraad goedgekeurd.
“Als gemeente willen we het verbouwen van voedsel, wat grotere of kleinere clusters, in en rond de stad bevorderen omdat het bijdraagt aan zoveel opgaven en beleidsterreinen die we al jaren als gemeente belangrijk vinden en waarvan we zien dat die steeds urgenter worden. Vanuit ervaringen van initiatiefnemers en van onze eigen medewerkers en beheerders en ander beleid, hebben we vijf leidende principes geformuleerd. Ze vormen daarmee de concrete handvatten voor de uitvoeringspraktijk. De vijf leidende principes willen we in twee jaar tijd uitwerken, toepassen en evalueren. Met als doel om uiteindelijk het verbouwen van voedsel dichterbij te brengen en te verweven met veel andere opgaven waar de gemeente voor staat: gezonde wijken, groene buurten, meer natuur(herstel) en biodiversiteit stimuleren.
Leidende principes Voedsel Dichtbij
A. Voedsel Dichtbij wordt gezien en erkend door de gemeente Ede als een belangrijk middel om diverse maatschappelijke doelen te bereiken. En daarmee wordt het een logisch en vast onderdeel van het werk van gemeente Ede.
B. Voedselinitiatieven kunnen bij een vast punt terecht bij de gemeente.
C. De gemeente onderzoekt actief hoe en waar Voedsel Dichtbij een plaats kan krijgen in nieuwe wijken, bij herontwikkeling en bij vrijkomende ruimte.
D. Alle volkstuinders (op kleinere of grotere complexen) werken volgens de uitgangspunten van het VAT. En nieuwe complexen (geopend na 1 januari 2023) leveren een bijdrage aan maatschappelijke functies.
E. We stimuleren en ondersteunen zoveel mogelijk het initiatief uit de samenleving en we gaan daarvan leren
