Notenbomen zijn terug van weggeweest. Met name agrariërs herontdekken de kansen van notenteelt, ook in gemeente Ede. Noten bevatten namelijk veel eiwitten en spelen daarom een belangrijke rol in de eiwittransitie. Ook in de gemeente Ede staan al flink wat notenbomen!
Denk mee over de lokale eiwittransitie op de online FoodFloor van 29 juni.
Mogelijkheden
Notenbomen geven heel veel mogelijkheden voor agrariërs, zegt Bennekommer Jacob Haalstra van De Nootsaeck. “De bomen helpen om water vast te houden, ze helpen tegen de klimaatverandering omdat ze koolstof vastleggen en het is een extra verdienmodel met veel kansen omdat noten een belangrijke rol kunnen spelen in de eiwittransitie.”
Eiwittransitie
Hoe kunnen noten een rol spelen in de eiwittransitie? “Walnootkernen bevatten 14.4% eiwit, veel meer dan bijvoorbeeld melk dat 3.5% eiwit bevat. Noten zijn daarmee een hele geschikte eiwitbron. En een groot voordeel is dat ze hier in Nederland kunnen worden verbouwd, net als bijvoorbeeld lupine en veldbonen. Dat is een groot voordeel ten opzichte van het veel gebruikte soja dat uit Zuid-Amerika moet worden geïmporteerd.”
Vrije uitloop kippen
De notenteelt kan heel goed worden gecombineerd met andere landbouwactiviteiten. Heel geschikt zijn bedrijven met vrije uitloopkippen, die combinatie werkt heel goed. “De kip is van nature een bosdier en notenbomen in de uitloop zorgen voor een natuurlijke leefomgeving. Daarnaast eten de kippen weer larven die schadelijk zijn voor de notenbomen. De notenbomen en hun bladerdak houden het fijnstof tegen dat kippen veroorzaken. Hierdoor ontstaat er een schonere lucht voor de leefomgeving. Er staat hierdoor een win-win situatie voor de kippen, de notenbomen, de natuur, de agrarisch ondernemer en de maatschappij. Hier kan ik echt blij van worden.”
Het zijn nu nog wel de voorlopers in de landbouw die met notenteelt aan de gang gaan. “In Lunteren hebben we bomen aangeplant bij een bedrijf met vrije uitloopkippen en in Bennekom bij een tweetal bedrijven met rundvee. Via de Nootsaeck zijn er landelijk al een 30-tal projecten gedaan en de aanvragen blijven groeien. Zij investeren nu voor de lange termijn. Als je nu een hazelnotenboom plant duurt het 7 jaar voordat er een goede oogst is. Bij een walnotenboom duurt dat zelfs 15 jaar. Maar als ze eenmaal een goede oogst geven, blijven ze dat jarenlang doen. Een perceel met notenbomen neemt in waarde toe met de groei van de notenbomen en ze kunnen het gras of ander gewas op het perceel gewoon blijven oogsten. Gedurende de tijd nemen de opbrengsten van de notenbomen het over van de andere gewassen.”
Circulair
Notenbomen passen heel goed in een circulair systeem, ook wel kringlooplandbouw of agroforestry genoemd. Niet alleen met kippen maar ook in combinatie met koeien, varkens, groente of akkerbouwgewassen. “In de praktijk is bijvoorbeeld gebleken dat koeien blad van bomen eten voor opname van mineralen of natuurlijke pijnbestrijding. En de tannine, die bijvoorbeeld in tamme kastanjes voorkomt, zorgt voor eiwitbinding in de pens van de koe. Hierdoor is er minder uitstoot van het broeikasgas methaan, minder gasophoping in de pens van de koe en een betere benutting van eiwit voor de melkproductie. Verder kunnen bomen van diepere lagen mineralen en meststoffen opnemen. Via bladval in de herfst komen deze mineralen weer beschikbaar voor de toplaag van de bodem met minder diep wortelende gewassen. En natuurlijk zorgt de mest van de dieren voor voeding van de boom.”
Notendoppen
Ook de doppen van bijvoorbeeld walnoten zijn weer in te zetten, bijvoorbeeld voor het schoonmaken van motoren. Als je de notendoppen maalt kun je er motoren mee gridstralen. “Gemalen notendoppen zijn daarvoor eigenlijk beter geschikt dan zand omdat ze minder schadelijk zijn als het in de motor achterblijft. Gemalen notendoppen zouden misschien ook gebruikt kunnen worden voor panelen en deuren als je het mengt met lijm. Bij walnoten wordt zelfs het blad en de bolster waar de noot in zit gebruikt voor diverse toepassingen. ” Weinig tot geen afval dus, bij notenteelt.
Natuurlijk
Alle notenteelt is op dit moment natuurlijk, met alleen natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen. Dat komt omdat de middelen, vanwege de kleine sector, nooit aangevraagd zijn. “Een groot deel van de problemen is prima te voorkomen. Je moet zorgen voor een gezonde boom met aandacht voor de bodem, voldoende water, voedingsstoffen en in de beginjaren weinig wortelconcurrentie van andere gewassen. Verder zijn natuurlijke bestrijders als insecten en vogels zoals de kip en mezen erg belangrijk. Als de basis goed is zal alleen bij extreme plagen kunstmatig ingegrepen hoeven te worden.”
Noten als vleesvervanger
Zijn jullie bezig met vleesvervangers op basis van noten? “We kunnen natuurlijk gaan kijken naar vleesvervangers en het gebruik van noten daarin. Maar we zien het liefst dat mensen de noot gaan eten en waarderen zoals hij is. We hebben een nieuwe, mooie grote walnoot ‘Komeet’ die heel herkenbaar en lekker is en makkelijk met de hand te kraken. En door zijn kenmerken weet je zeker dat je een Nederlandse walnoot eet. Een walnoot kan met schil makkelijk bewaard en meegenomen worden. Je zou een paar noten mee kunnen nemen als snack of tussendoortje, dat is heel makkelijk.”
“We zoeken wel contact met bijvoorbeeld een kok of cateraar om recepten te bedenken met noten zodat mensen ook gestimuleerd worden om meer noten te eten. Er wordt wel geëxperimenteerd met productontwikkeling, zoals notenolie als dressing, chocoladepasta’s zonder palmolie, spreads en gefermenteerde noten die lijken op een zachte kaas.”
De Nootsaeck
De Nootsaeck is eind 2018 van start gegaan “De Nootsaeck doen we met z’n drieën. Een boomkweker gespecialiseerd in notenbomen, iemand uit de voedingstechnologie die een belevingstuin heeft met een groot aantal notenbomen en fruitbomen en ikzelf. Met De Nootsaeck willen we notenteelt in Nederland stimuleren, voornamelijk bij agrariërs maar ook bij (agrarische) natuurverenigingen en particuliere grondbezitters zoals landgoederen. Daarnaast komen vaak mensen die starten met voedselbossen kijken voor onze notenbomen.”
Jacob heeft een landbouwkundige achtergrond in de veehouderij, een achtergrond in de accountancy en ervaring in de agrarische bedrijfskunde, de fruitteelt en de boomkwekerij. “Ik adviseer als financieel adviseur agrariërs en kijk mee met hun verdienmodel. Mijn drive zit er vooral in om nieuwe ontwikkelingen bij te houden en om te zetten in kansen voor de ondernemers. Maar ook de combinatie met de natuur, de samenhang tussen bomen, gras, andere gewassen en vee. Het is zo mooi om te zien hoe alles samenhangt en samenwerkt.”
Lokale samenwerking
“We willen de noten graag zo lokaal mogelijk afzetten en we zouden graag in contact komen met lokale horeca en andere lokale ondernemers. We zoeken echt samenwerking met andere partijen zodat we een keten kunnen opzetten met alle partijen tot aan de consument, dat lijkt ons heel waardevol. Het duurt nog een aantal jaren voordat we de eerste oogst hebben, maar we willen alvast lokale contacten leggen. We zien daarvoor wel een rol weggelegd voor de gemeente of voor andere partijen om die hele keten bij elkaar te brengen, dat zou ons erg helpen.”
Wil je in contact komen met de Nootsaeck? Neem dan contact op met Jacob Haalstra via: info@denootsaeck-adviesgroep.com of telefoon 06-20701242.
Denk mee over de lokale eiwittransitie op de online FoodFloor van 29 juni.
