Naast Huis Kernhem, een beetje verstopt achter hoge beukenhagen ligt een levend museum dat je misschien nog nooit gezien hebt: kruidentuin Kernhem. De kruidentuin is een verzamelplaats van oude kruiden en gewassen en is bedoeld om vergeten soorten te bewaren en te laten zien. Anneke en Annemarie zijn gehecht aan deze tuin waar ze allebei al jaren iedere week aan werken. “Wij voelen ons verbonden met deze tuin en de planten erin. Ieder jaar proberen we er weer iets moois van te maken. Niet alleen voor ons eigen plezier, maar ook voor de mensen die langs komen om te kijken.”
Levend museum
De kruidentuin is geen pluktuin. “Wij zien het meer als een museum, een botanische collectie van bijzondere planten” leggen Anneke en Annemarie uit. “Wij vinden het belangrijk om deze levende collectie in stand te houden. We houden zo de herinnering levend aan al die manieren waarop planten gebruikt werden. Maar ook om het genetisch materiaal te bewaren en te beschermen. Er zijn steeds vaker soorten waar kwekers patent op aanvragen, wij willen graag de oorspronkelijke planten behouden. In de kruidentuin groeien veel verschillende en zeldzame planten, natuurlijk ook heel belangrijk voor insecten en vlinders.”
Kruidentuin Landgoed Kernhem
Het initiatief voor de kruidentuin kwam bijna 30 jaar geleden van de Edese afdeling van Groei & Bloei. Het ontwerp van de kruidentuin is gebaseerd op historische bronnen en gemaakt door een landschapsarchitect van Wageningen Universiteit. Er zijn helaas geen plattegronden van een eerdere kruidentuin bij Huis Kernhem, maar wel van vergelijkbare plekken. In de ontwerpen van zulke landgoederen was er vaak een zichtlijn om vanuit de kamers de tuinen te kunnen overzien. Meestal is een kruidentuin omsloten met hagen, vroeger waren dat stekelige meidoornhagen om de tuin te beschermen tegen vee en indringers.
Planten
In de kruidentuin zijn veel oude en wilde soorten voor in de keuken te vinden, en ook geneeskrachtige planten en verfplanten. Het zijn voornamelijk vaste planten die al eeuwen toegepast worden. “We hebben hier bijvoorbeeld zeepkruid, vroeger gebruikt om zeep mee te maken en planten die vroeger gebruikt werden om verfkleuren te maken. Uienschillen werden bijvoorbeeld gebruikt om de kleur geel te maken.” Vereniging Groei en Bloei heeft de aanleg van de tuin gedaan en verzorgt die nog steeds. De groep vrijwilligers houdt al bijna 30 jaar stand: enkelen van het eerste uur werken nog steeds mee, al vanaf de aanleg van de tuin in 1992.
Enthousiasme voor de natuur
Een van de vrijwilligers is Anneke Florijn. “Ik vind het belangrijk om mensen enthousiast te maken voor de natuur, daarom ben ik ook een tijd voorzitter geweest van Groei en Bloei. Vanuit Groei & Bloei organiseren we allerlei activiteiten zoals open tuinendagen, lezingen, excursies en cursussen. En we onderhouden dus de kruidentuin van Kernhem. Het werken in de kruidentuin geeft veel voldoening. Ik vind planten zoals de koekoeksbloem echt mooi. Het is ieder jaar weer de uitdaging om alle planten de ruimte te geven, alles te ordenen en te zorgen dat het er mooi uitziet.”
Oude kennis bewaren
Anneke is opgegroeid op een boerderij “Ik vind het heel bijzonder om te zien hoe allerlei dingen nu weer terug komen, zoals kleinschalige landbouw, met de seizoenen mee-eten en zelf inmaken. Fermenteren en wecken is nu ‘in’ , maar dat deden wij vroeger natuurlijk allemaal al. Wij maakten vroeger al limonadesiroop van vlierbloesem, of munt en citroen. Ik vind het heel goed dat dat allemaal terugkomt en dat die kennis behouden blijft. Het is ook leuk om te zien hoeveel jonge koks nu weten van lokale producten en lokale smaken.”
Permacultuur in Ede
Annemarie Wolferink is betrokken bij enkele stadslandbouwprojecten in Ede. “Zelf voedsel kunnen verbouwen en aandacht voor de natuur vind ik belangrijk. Uit een keuze voor tropische plantenteelt kwam mijn belangstelling voor permacultuur voort. Zo raakte ik betrokken bij tuinprojecten die daarmee te maken hebben. Het nieuwe voedselpark bij het Smaakpark bijvoorbeeld, dat wordt heel interessant volgens mij. De belevingstuin op kinderboerderij de Oude Hofstede en het Groen Leefpark zijn ook mooie eetbare plekken. Af en toe ben ik gids voor wildplukwandelingen en verder zit ik in de Voedselraad van de gemeente Ede. De Voedselraad is een groep Edenaren die advies geeft aan de gemeente over voedselbeleid, ik vind het belangrijk dat daar aandacht voor blijft in Ede. De kruidentuin vind ik heerlijk om te doen, ik ben echt gehecht aan de tuin en aan de groep waarmee we werken.”
Toekomst
Groei en Bloei wil ook de komende jaren de kruidentuin blijven onderhouden “Wij willen deze levende collectie graag in stand houden, Landgoed Kernhem en de kruidentuin zijn mooie plekken in Ede die we graag willen behouden.”
Meer weten over Groei en Bloei of de kruidentuin in Kernhem, kijk op de site van Groei en Bloei ede.groei.nl, voor andere stadslandbouw in Ede kijk op de stadslandbouwkaart
Voor meer informatie over ‘Ede als eetbare stad’, ben je ook van harte welkom op de FoodFloor van donderdagavond 14 oktober in Het Smaakpark. De bijeenkomst is voor mensen die willen weten wat er in Ede gebeurt op het gebied van stadslandbouw en voor mensen die zelf een initiatief willen opzetten, bijvoorbeeld in de straat, voor de lokale markt of met vrijwilligers. Er is alle ruimte om vragen te stellen om je idee of initiatief verder te helpen. Je kunt ook een financiele bijdrage vragen uit het FoodFloor fonds voor je initiatief. We starten om 18.30 uur met een rondleiding over Het Smaakpark, opgeven kan via info@foodfloor.nl.
